Column: “Ik stond ervan te kijken hoe alle deelnemers écht open stonden voor feedback”

Sinds kort versterkt freelance medewerker Noreen Muhammad het communicatieteam van Literatuur Vlaanderen. Ze woonde op 30 november 2023 een netwerkevenement bij van Elk verhaal telt, waarbij literaire makers, uitgevers, bibliotheekmedewerkers, boekhandelaren, leesbevorderaars, literair organisatoren en vele andere professionals uit de letterensector samenkwamen om hun ervaringen en kennis over inclusie in het boekenvak met elkaar te delen. Noreen vertelt hoe zij de namiddag beleefde.

Tekst: Noreen Muhammad

“Als Belg met Pakistaanse roots worstelde ik lang met mezelf. Je ziet er anders uit, je hebt veel haar en een andere huidskleur. Ik heb een lange zoektocht achter de rug om een balans te vinden tussen mijn twee identiteiten. Zelfs nu twijfel ik nog vaak of wat ik doe juist of fout is.

Ik zal nooit als een volwaardige Belg beschouwd worden, maar beland telkens in een ander hokje. Neem nu de arbeidsmarkt. Ik ben het niet die mij terugtrekt, het is de arbeidsmarkt die mij op afstand plaatst door een label op mij te plakken. Ik vond het dan ook spannend om veel professionals uit de boekenwereld te ontmoeten op de netwerkdag van Elk verhaalt telt, maar heb er enorm veel positieve energie en hoop uit gehaald.

Inclusie op de werkvloer

Als je woont in een land met zo’n rijke culturele diversiteit als België, dan leef je sowieso in een diverse en kosmopolitische omgeving. En dan maakt het nog een groot verschil of je uit een klein dorpje komt, of uit een bruisende stad zoals Brussel, Gent of Antwerpen. Bedrijven, organisaties, overheidsinstellingen en scholen doen hun uiterste best om die brede diversiteit te weerspiegelen door inclusie op de werkvloer aan te moedigen. Maar er is nog veel ruimte om te verbeteren, dat bleek ook uit de gesprekken die ik bijwoonde.

Het was een eer om mee aan tafel te mogen schuiven bij de gesprekken tussen professionals en mee te mogen praten over diversiteit en inclusie in de literaire sector, een moeilijk, maar zo cruciaal onderwerp. Ik noteerde uitspraken als ‘we zijn als maatschappij nog veel te onwetend’, ‘we moeten meer gerichte campagnes voeren zonder angstig te zijn dat andere doelgroepen worden vergeten’, ‘mensen met een beperking worden nog steeds onderschat op basis van hun capaciteiten’, en ‘illustratoren aarzelen nog om vollere lippen te tekenen bij mensen met kleur’.

Zoeken naar de juiste methode

Ik werd aan het denken gezet over succesverhalen. Veel overheidsinstellingen delen succesverhalen van mensen uit de diverse doelgroep die ze meer willen bereiken met hun publiek. Dat kan een positief effect hebben. Minderheidsgroepen worden op die manier aangemoedigd om niet in een slachtofferrol te kruipen en het ver te schoppen in het leven. Maar die methode kan ook contraproductief werken. Als je alleen succesverhalen toont, suggereer je dat we al succes hebben geboekt, terwijl er nog veel werk aan de winkel is.

De netwerkdag heeft mij veel nieuwe inzichten gegeven. Ik heb het ervaren als een zeer mooi initiatief, en stond ervan te kijken hoe alle deelnemers écht open stonden voor feedback. Stapsgewijs komt het wel goed. Het is vooral nog zoeken naar de juiste methode, zodat we nog diverser aan de slag kunnen gaan en niemand meer in hokjes duwen.”

Benieuwd naar meer teksten van Noreen? Lees haar interview met Diego Anthoons over de Luisterpuntbibliotheek en Christina Araya De Witte over haar beeldroman ‘Araya’.

Noreen leest ook heel graag en is erg enthousiast over ‘Araya’: “Het is een boek waarin ik precies geconfronteerd werd met mijn zeventienjarig zelf. Het hoofdpersonage Araya is jong, fragiel, gevoelig en hard voor zichzelf. Ze kampt met angsten en wordt snel overprikkeld in publieke ruimtes. Het boek is een echte tour de force en je leest het in één klap uit. De roman is zeer toegankelijk en heeft me uit mijn ‘reading slump’ gehaald. De illustraties weerspiegelen de realiteit. Chrostin heeft duidelijk oog voor detail en beschrijft heel mooi de kwetsuren die Araya oploopt. ‘Araya’ zal me altijd bijblijven.”

Een andere boekentip van Noreen is ‘Liefde kent veertig regels’ van Elif Shafak. “Als een westerling en een moslima met diepgaande kennis van de islam, heb ik door dit boek veel meer respect gekregen voor het soefisme en de plaats die het inneemt ten opzichte van de meer traditionele interpretatie van de islam. Dit boek is een studie van discipline versus spontaniteit, rede versus liefde, perspectief versus acceptatie, wijsheid versus jeugd en fundament versus risico. Hoewel het boek sterk pleit voor liefde, spontaniteit en acceptatie, is de balans tussen de twee uitersten eigenlijk het belangrijkst. Die balans wordt voorgesteld door middel van de e-mails tussen Ella en Aziz Z. Ze bouwen een mooie band op en weerspiegelen op een prachtige manier een van de veertig regels. Deze regel helpt me enorm om het ver te schoppen in het leven: God is bezig met de voltooiing van je werk, zowel van buiten als van binnen. Hij is heel druk met jou bezig. Er wordt voortdurend aan elke mens gewerkt tot hij langzaam maar zeker de perfectie nadert.”