Praktijk in de kijker: samen lezen met Abriendo Fronteras & Cirvite

Abriendo Fronteras is een Spaanse organisatie die de integratie van immigranten en vluchtelingen in de Spaanse samenleving wil vergemakkelijken. Dat doet ze door samen te lezen. De organisatie startte een easy-to-read club op voor immigranten, vluchtelingen en personen met een intellectuele achterstand. Dat deed ze samen met Cirvite, een vereniging die zich inzet voor het welzijn van personen met een verstandelijke beperking.  Wij stelden enkele vragen aan de twee bedenkers van dat project, Laura Cerrolaza van Abriendo Fronteras en Susana Gallego van Cirvite. 

Wie zijn jullie en wat doen jullie?

Susana: “Bij Cirvite bekijken we onder andere hoe bestaande teksten aangepast kunnen worden naar gemakkelijk te lezen en te begrijpen lectuur. Daarnaast werk ik ook aan projecten die zorgen voor andere toegankelijke materialen, zoals een radio- en televisieprogramma voor personen met een intellectuele achterstand. Samen met Laura organiseer ik ook de easy-to-read club.” 

Laura: “Bij Abriendo Fronteras werk ik voornamelijk als leerkracht Spaans voor immigranten en vluchtelingen. Onze organisatie probeert personen in kwetsbare situaties te helpen op verschillende gebieden: taal, werk, opleiding en vrije tijd. Onder dat laatste valt ook de easy-to-read club.” 

Wat is een easy-to-read club? 

Susana: “Een easy-to-read club is een leesclub waar verschillende mensen samenkomen om toegankelijke boeken te lezen en erover te discussiëren. Onze leden zijn personen met een intellectuele achterstand of mensen die het Spaans nog niet volledig onder de knie hebben. Daarom vinden we het belangrijk om hen lectuur aan te bieden waar ze volop van kunnen genieten.” 

Hoe kwamen jullie op het idee om een easy-to-read club op te starten? 

Susana: “Bij Cirvite merkten we op dat veel mensen belangstelling hadden voor de boeken uit onze bibliotheek. Voor onze doelgroep is het lezen en begrijpen van teksten niet altijd vanzelfsprekend. Zo toonden personen zonder enige leesvaardigheid hun fascinatie voor de boeken door ze op te pakken en ze te doorbladeren zonder te letten op de tekst. Maar daar namen mensen die wel enige leesvaardigheid hadden geen genoegen mee. Zij wilden de teksten lezen, maar stootten daarbij op het obstakel dat ze de boeken simpelweg niet begrepen. Daarom zijn we op zoek gegaan naar gemakkelijk te lezen teksten. Toen we de club opstartten, kregen we de opmerking dat alleen wie leesvaardig was zou kunnen komen, maar daar wilden we niets van weten. Ook wie moeilijkheden heeft met lezen, kan luisteren naar wat voorgelezen wordt en kan daarna evenveel bijdragen aan de discussie. Daarnaast is de club voor veel personen die het moeilijk hebben een soort van thuiskomen. Ze kunnen er even ontsnappen aan de realiteit, en dat is voor ons ook belangrijk.” 

Hoe zijn jullie van start gegaan met de easy-to-read club? 

Laura: “Omdat we zagen dat onze deelnemers zo gefascineerd waren door boeken, vonden we het een goed idee om contact op te nemen met een bibliotheek en hen te vertellen over ons idee. De bib reageerde heel enthousiast en stelde ons een zaal ter beschikking om onze wekelijkse sessies te houden. Zodra de plek geregeld was, wilden we nog meer mogelijke deelnemers bereiken om hen de kans geven om samen met ons te lezen en in gesprek te gaan. Daarvoor hebben we zowel de website gebruikt als persoonlijk contact opgenomen met verschillende collectieven. Dat persoonlijke aspect is in het volledige project heel belangrijk. We willen namelijk dat er geen barrières zijn tussen ons en de deelnemers. Vervolgens moest er beslist worden wat we gingen lezen en daarin wilden we de deelnemers graag betrekken. Wij geven telkens mee welke titels we kunnen aanbieden en vervolgens kiezen we allemaal samen welk boek we gaan lezen. Momenteel zijn we ‘Robinson Crusoe’ aan het lezen, een van de moeilijkste boeken die we hebben. We zijn zes maanden geleden begonnen en zijn nog altijd bezig.” 

Kiezen jullie soms bewust voor titels waarin de deelnemers worden gerepresenteerd? 

Susana: “Nee, niet echt. We lezen voornamelijk klassiekers en daar vind je niet veel diversiteit in terug. Wel zijn er thema’s die onze deelnemers in het bijzonder aanspreken. Bij ‘Robinson Crusoe’ was er bijvoorbeeld veel belangstelling voor het thema religie. Zo zijn we met de moslims die lid zijn in gesprek gegaan over hun geloof. Debatteren is bijna belangrijker dan lezen. Tijdens onze sessies komen veel verschillende onderwerpen aan bod, en die bespreken we aan de hand van de uiteenlopende ervaringen van onze leden. Daar kan iedereen van leren.” 

Waarom vinden jullie het belangrijk om na het lezen ook in gesprek te gaan? 

Laura: “Door onderwerpen zoals religie, cultuur etniciteit, enz. te bespreken, leren personen met een intellectuele achterstand diversiteit kennen in al zijn verscheidenheid. Het is daarbij voor ons belangrijk dat we onderwerpen op een vanzelfsprekende manier behandelen, zodat stereotypen wegvallen en we onze blik op de wereld kunnen verbreden.” 

Kwamen jullie obstakels tegen tijdens jullie traject? 

Susana: “Obstakels zijn er om overwonnen te worden. Toen ik jaren geleden met groepen mensen met een intellectuele achterstand door het centrum van Madrid wandelde, kregen we soms verbaasde blikken van wie er niet aan gewend was om mensen te zien die anders waren dan de rest. Dat obstakel overwonnen we door nog vaker buiten te komen, zodat we zichtbaar werden. 

Laura: “Als leerkracht frustreert het mij dat het zo moeilijk is om vaste groepen studenten samen te stellen. Immigranten moeten vandaag op een gevorderd niveau Spaans kunnen, wat vele uren les vraagt. Maar het is moeilijk om mensen te vinden die niet werken of andere dingen op hun agenda hebben waardoor ze die lessen niet altijd kunnen bijwonen. Dat bezorgt mij meer werk omdat ik steeds nieuwe mensen moet zoeken en nieuwe groepen moet samenstellen. Maar ook voor de deelnemers wordt het moeilijk om zo een hechte groep te vormen, terwijl ze vaak in een moeilijke situatie zitten en die steun dus net nodig hebben.” 

Wat is jullie droom als club? 

Susana: We hebben heel veel dromen, maar een daarvan is dat de diversiteit in de samenleving helemaal genormaliseerd kan worden. We willen dat de samenleving ten volle inclusief wordt en dat we verschillende mensen tegenkomen, waar we ook kijken.” 

Welke tips zou je vergelijkbare verenigingen willen geven?

Susana: “Durf! Wees niet bang van de mogelijke obstakels, want die kun je altijd overwinnen. Zolang we niet proberen om dingen te veranderen, zullen we er nooit achter komen of we ze wel degelijk kunnen veranderen. Een andere tip: luister naar de ervaringen van anderen en leer eruit. Kijk wat zij hebben gedaan om dat succes te bereiken en pas het zelf ook toe.”