Praktijk in de kijker: 3 voorbeelden van inclusief leesbeleid

Als referentieorganisatie rond lezen en leesbevordering heeft Iedereen Leest heel wat expertise in huis rond inclusief leesbeleid. Die delen ze maar wat graag op hun website, bijvoorbeeld in de reeks ‘Praktijk in de kijker’. In die reeks zoomt Iedereen Leest in op leesbevorderingsinitiatieven die navolging verdienen en die andere organisaties kunnen inspireren om gelijkaardige projecten op te zetten. We lichten drie boeiende artikels uit, inclusief beproefde tips.

Toveren met boeken

‘Toveren met boeken’ is een project van koepelorganisatie Federatie voor Mondiale en Democratische Organisaties (FMDO). FDMO ondersteunt sociaal-culturele verenigingen voor mensen met een migratieachtergrond, met als missie hen te verbinden en versterken. Via diverse projecten zet de vzw ook in op leesbevordering bij die doelgroep. ‘Toveren met boeken’ – een project waarmee FMDO anderstalige ouders van kleine kinderen op weg wil zetten om thuis voor te lezen – kadert in die werking.

Tips samen om met anderstaligen een leesbevorderingsproject aan te gaan:

• Zorg dat de boeken die je gaat (voor)lezen diversiteit uitstralen.
• Leg niks op, maar luister naar wat bij de doelgroep leeft. Informeer bijvoorbeeld naar welke boeken bij hen thuis in de kast staan en welke verhalen ze nog kennen van hun kindertijd.
• Trek tijd uit voor persoonlijk contact. Bel mensen op na een sessie, of stuur een berichtje om te vragen of ze er de volgende keer weer bij zijn. Luister in zo’n gesprek ook naar wat de eventuele drempels zijn. Hebben ze geen opvang voor de kinderen? Kijk dan of de kinderen mee kunnen, of pas de timing van je activiteit aan.
• Nieuwkomers hebben veel aan hun hoofd. Inspireer hen met korte en bondige sessies in plaats van met langlopende trajecten.
• Zoek eerst je deelnemersgroep en prik dan een datum die hen het beste past of richt je tot een bestaande groep. Werk niet omgekeerd.
• Koppel je activiteit aan een rondleiding in de bibliotheek. Dat maakt het allemaal veel concreter en zorgt voor toeleiding naar de bib.
• Het is krachtig als je ervaringsdeskundigen met een migratieachtergrond kan inzetten om zo’n project te omkaderen. Voor de doelgroep is het extra inspirerend als iemand met dezelfde achtergrond een boek tipt of vertelt hoe hij/zij het voorlezen aanpakt. Dit zorgt voor herkenning.

Lees meer

Samen Lezen met mensen met dementie

Samen Lezen – mensen op verhaal laten komen door samen teksten te lezen – is een methodiek die een tiental jaar geleden is komen overwaaien uit Groot-Brittannië en die ondertussen ook in Vlaanderen een brede bekendheid geniet. In bibliotheken, gevangenissen, buurthuizen en psychiatrische instellingen, overal wordt er samen gelezen. Onder de naam ‘Jouw verhaal telt’ ondersteunt Het Lezerscollectief, de referentieorganisatie voor Samen Lezen in Vlaanderen en Nederland, ook Samen Lezen bij mensen met dementie. Dat doen ze in samenwerking met Cera en het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen.

Tips om te gaan Samen Lezen met mensen met dementie:

• Mensen met dementie moeten niet betutteld worden. Dirk Terryn van Het Lezerscollectief: “Vaak houdt men hen bezig met activiteiten die hen kleiner maken, terwijl deze mensen ook nog heel wat mogelijkheden hebben.”
• Vraag om een vast aanspreekpunt in het woonzorgcentrum en wissel na elke sessie kort informatie uit. “Het zou jammer zijn als een van de deelnemers iets zegt en dat daar verder niets mee gebeurt omdat de begeleider van de leesgroep de context niet kent,” zegt Terryn. “Als je kwaliteit wilt bieden, mag zo’n leesgroep geen geïsoleerde activiteit zijn.”
• Schrik dat je deelnemers met dementie zich het antwoord op je vraag niet meer herinneren? Deel zelf iets als begeleider. Dan voelen de deelnemers dat ze ook iets mogen delen zonder dat je met een vraag druk legt om zich iets te herinneren. Goed om weten is ook dat de herinneringen aan de kindertijd over het algemeen het langst blijven.
• Soms zullen deelnemers heel vrij beginnen te associëren. Dat is oké. Maar de tekst blijft wel het houvast om naar terug te keren. “Als iemand veel aan het woord is, kun je sneller terug naar de tekst gaan,” zegt Terryn. “Maar als iemand heel weinig zegt, en plots toch ergens door is getriggerd, dan is het belangrijk dat die persoon zijn of haar uitleg kan doen.”
• Bied de tekst aan in een voldoende groot lettertype, zodat de doelgroep de tekst ook effectief kan lezen. Omdat veel mensen de tekst graag mee naar hun kamer nemen, voorziet Het Lezerscollectief mapjes waar de deelnemers de teksten kunnen insteken. Terry: “Zo kunnen familieleden ook zien wat er is gelezen, en de tekst bijvoorbeeld nog eens samen lezen.”
• Integreer ook bewoners van het woonzorgcentrum zonder dementie in de groep, of mantelzorgers. “Bij Samen Lezen waken we erover dat een leesbegeleider niet alles naar zich toetrekt als iemand die het allemaal beter weet,” zegt Terryn. “In een gemengde groep gaat dat gemakkelijker. Dan kun je al eens vragen: Waar zijn we gebleven? Waar ging het ook al weer over?’’

Lees meer

Lezen is plezier voor iedereen

Via speelse vertelmiddagen het leesplezier stimuleren en de sociale inclusie bevorderen, dat is het opzet van ‘Lezen is plezier voor iedereen’, een project van bibliotheek Ranst. Hiervoor werkt de bibliotheek samen met De Verhalenweverij, een vzw die met boeken aan de slag gaat bij kwetsbare doelgroepen, én met Fedasil opvangcentrum voor asielzoekers in Broechem.

Tips om nog inclusiever te werken:

• Werk samen met een partnerorganisatie, zoals het asielcentrum, als je inclusief wilt werken.
• Laat het project lang genoeg lopen, zodat het aan bekendheid wint en de drempel lager wordt om deel te nemen.
• Organiseer zowel activiteiten in de bib als bij de partnerorganisatie. Dat werkt drempelverlagend in twee richtingen.
• Bereid je goed voor, maar sta er ook voor open om de voorbereiding aan de kant te laten en in te spelen op de noden en behoeften van het moment.
• Transport kan een moeilijkheid zijn bij kansengroepen. Denk samen met de partner na hoe je daaraan tegemoet kunt komen.
• Zorg voor continuïteit door middel van vaste begeleiders en deelnemers. Dat bevordert de interactie.

Lees meer